Quả mận còn có tên gọi khác là Mác măn, Lý tử và có nguồn gốc từ Trung Hoa. Từ thời xa xưa, quả mận cũng đã xuất hiện ở nhiều vùng lãnh thổ khác như Triều Tiên, Nhật Bản, Lào, Ấn Độ. Ở Việt Nam cây mận được trồng khá nhiều ở khu vực trung du đồng bằng Bắc Bộ và cả các tỉnh miền núi phía Bắc như Hà Nội, Lào Cai, Lạnh Sơn, Sơn La,...
Hiện nay tồn tại khá nhiều loại giống khác nhau của quả mận phụ thuộc vào vị trí địa lý, địa hình, khí hậu nơi mận được trồng. Tuy nhiên đặc điểm chung của cây mận đó là:
Cây mận là loài thực vật thân gỗ, kích thước nhỡ, cành nhẵn, màu nâu đỏ, ngắn, tổng thể cây có thể cao đến 15m. Vỏ thân cây có gai, xù xì, mọc thẳng và phía trên phân thành nhiều nhánh cây nhỏ.
Lá cây mọc so le, hình mũi mác, mỗi lá dài từ 6 - 8cm, bề rộng khoảng 3cm. Đầu phiến lá nhịn, gốc thuôn hẹp, gân nổi rõ, mép có răng cưa. Hoa mận có 5 cánh mọc ở kẽ lá và tụ theo nhóm từ 3 - 5 bông, có màu trắng. Quả mận có đường kính trung bình khoảng 5cm, hình cầu, vỏ ngoài bóng nhẵn với nhiều màu sắc khác nhau (đỏ, xanh, tím, vàng lục, tía,...) và chứa hạt cứng ở trung tâm.
Mặc dù quả mận có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe nhưng lại đại kỵ với những người này, chớ dại ăn vào kẻo mang họa.
Người mắc bệnh dạ dày và tá tràng
Đây là nhóm đối tượng cần đặc biệt cẩn trọng với quả mận. Mận chứa hàm lượng axit hữu cơ khá cao, bao gồm axit citric và axit oxalic, đặc biệt là khi mận còn xanh hoặc chưa chín kỹ. Khi đi vào cơ thể, các axit này có thể kích thích dạ dày tăng tiết dịch vị, gây ra cảm giác cồn cào, ợ chua, buồn nôn, thậm chí làm trầm trọng thêm các cơn đau ở người đang bị viêm loét dạ dày, tá tràng. Nếu bạn có tiền sử về các bệnh lý tiêu hóa nào, tốt nhất nên hạn chế hoặc kiêng hoàn toàn mận để bảo vệ niêm mạc dạ dày.
Người có cơ địa nóng trong, dễ nổi mụn, mẩn ngứa
Theo quan niệm Đông y, mận có tính nóng. Mặc dù mận mọng nước, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều có thể gây ra hiện tượng nóng trong người. Đối với những người có cơ địa dễ nổi mụn, rôm sảy, hoặc bị dị ứng, ăn nhiều mận có thể làm bùng phát tình trạng mụn nhọt, phát ban, mẩn ngứa, gây khó chịu và ảnh hưởng đến làn da. Nếu bạn nhận thấy mình thường bị nóng trong sau khi ăn mận, hãy điều chỉnh lượng ăn hoặc xem xét kiêng loại quả này.
Người đang sử dụng thuốc điều trị
Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng mận có thể gây ra tương tác với một số loại thuốc nhất định, làm giảm hiệu quả điều trị hoặc tăng nguy cơ tác dụng phụ. Cụ thể, mận có thể ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ của thuốc kháng sinh, hoặc làm thay đổi tác dụng của thuốc chống đông máu. Nếu bạn đang trong quá trình điều trị bệnh và phải dùng thuốc kê đơn, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định thêm mận vào chế độ ăn uống của mình. Việc này giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả cho quá trình điều trị.
Phụ nữ mang thai và cho con bú
Mặc dù mận cung cấp nhiều vitamin và chất xơ có lợi, nhưng phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần ăn mận một cách thận trọng. Trong giai đoạn thai kỳ, hệ tiêu hóa của bà bầu thường nhạy cảm hơn, dễ bị ợ nóng, khó tiêu do lượng axit trong mận. Hơn nữa, việc ăn quá nhiều mận có thể gây tăng đường huyết tạm thời, điều không mong muốn đối với cả mẹ và bé.
Đối với phụ nữ cho con bú, một số chất trong mận có thể đi vào sữa mẹ và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa non yếu của trẻ sơ sinh, gây đau bụng, tiêu chảy. Vì vậy, để đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và bé, mẹ bầu và mẹ đang cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để biết lượng mận phù hợp hoặc liệu có nên kiêng hoàn toàn trong một số trường hợp cụ thể hay không.
Các lưu ý quan trọng khi dùng quả mận
Là một loại trái cây chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao, mận có thể dùng khô hoặc dùng tươi tùy theo mục đích sử dụng, ví dụ như ăn tươi, sấy dẻo, làm mứt, nước giải khát, sốt,... Tuy nhiên ăn quá nhiều mận cũng không tốt nhất là với những người dễ bị nóng trong hoặc có cơ địa đặc biệt. Nếu tiêu thụ loại quả này quá nhiều có thể dẫn tới những vấn đề sau:
Ảnh hưởng tới men răng, dạ dày, dễ nổi mụn nhọt vì nóng trong người;
Hình thành sỏi thận: trong mận chứa nhiều oxalat - một loại chất làm giảm khả năng hấp thụ canxi và làm lắng đọng canxi ở thận. Đây được coi là nguyên nhân tạo thành sỏi thận, sỏi tiết niệu nên nếu bạn đã hoặc đang bị sỏi thận thì nên hạn chế ăn mận.
Trước khi đưa mận vào sử dụng bạn nên rửa sạch mận, sau đó ngâm mận trong nước muối pha loãng khoảng 30 phút để loại bỏ bớt thuốc trừ sâu, chất độc bám trên vỏ quả.
Quả mận không chỉ là loại trái cây quen thuộc được ưa chuộng mỗi khi hè về mà còn là một vị thuốc quý rất có lợi cho sức khỏe con người. Tuy nhiên chỉ nên tiêu thụ mận ở mức độ vừa phải để tránh gây ra những tác dụng phụ không mong muốn bạn nhé!
