Củ dền nằm trong họ củ cải ngọt, được trồng nhiều nhất ở Bắc Mỹ, Trung Quốc, Anh Quốc, củ dền lại được biết đến với hàm lượng dinh dưỡng cao hơn hẳn. Sở dĩ củ dền luộc có màu đỏ là nhờ hợp chất hỗn hợp tự nhiên betacyanin (đỏ) và betaxanthin (tím) cấu thành từ hóa tính thực vật. Trong củ dền và cả lá của cây chứa nhiều vitamin A, B1, B2, B6 và C.
So với cải bó xôi, trong lá và thân củ dền có hàm lượng sắt cao hơn. Chúng cũng chứa rất nhiều chất canxi, magiê, đồng, phốt pho, choline, acid folic, i-ốt, mangan, natri hữu cơ, kali, chất xơ và carbohydrate ở dạng đường tiêu hóa tự nhiên.
Công dụng của củ dền đối với sức khỏe
Củ dền giúp tăng cường chức năng não bộ
Củ dền có chứa nhiều nitrat tự nhiên, khi được cơ thể chuyển hóa thành oxit nitric, giúp cải thiện lưu lượng máu đến não. Điều này hỗ trợ chức năng nhận thức, tăng cường sự tập trung và trí nhớ. Ngoài ra, củ dền còn giàu chất chống oxy hóa và các hợp chất chống viêm, bảo vệ não khỏi tổn thương và stress oxy hóa.
Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ củ dền thường xuyên có thể giúp cải thiện hiệu suất nhận thức, đặc biệt ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định đầy đủ tác động của củ dền đến chức năng não.
Hỗ trợ giải độc gan
Củ dền có chứa sắc tố betacyanin, một chất chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp hỗ trợ quá trình giải độc gan. Betacyanin kích thích các enzyme giải độc gan, giúp loại bỏ các chất độc hại và các sản phẩm phụ của quá trình trao đổi chất. Ngoài ra, củ dền còn chứa nhiều chất xơ, giúp tăng cường chức năng gan và thúc đẩy quá trình đào thải chất độc ra khỏi cơ thể.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng củ dền có thể giúp giảm viêm gan, bảo vệ gan khỏi tổn thương do rượu và các chất độc khác. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng củ dền không phải là phương pháp thay thế cho các phương pháp điều trị y tế chuyên nghiệp. Nếu bạn có bất kỳ vấn đề về gan, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng củ dền để giải độc.
Tăng cường sức khỏe tim mạch
Củ dền có chứa hàm lượng nitrat cao, khi được cơ thể chuyển hóa thành nitric oxide (NO), giúp thư giãn và mở rộng mạch máu. Điều này làm tăng lưu lượng máu, giảm huyết áp và giảm tải cho tim.
Ngoài ra, củ dền còn chứa nhiều chất chống oxy hóa như betaine và polyphenol, giúp bảo vệ tim khỏi tổn thương do các gốc tự do gây ra. Betaine còn giúp giảm homocysteine, một axit amin có liên quan đến bệnh tim mạch.
Cải thiện tâm trạng, tăng cường hệ miễn dịch
Với hàm lượng vitamin và chất dinh dưỡng trong củ dền đỏ đã được chứng minh giúp tăng cường hệ miễn dịch và chống nhiễm trùng. Dưỡng chất trong loại củ này giúp kích thích sự oxy hóa của các tế bào và kích thích sự sản sinh ra những tế bào máu mới.
Bên cạnh những hoạt chất thực vật, chất xơ..., củ dền còn chứa một hợp chất nitrogen gọi là bataine. Chất này giúp thúc đẩy sự sản sinh ra serotonin (chất tạo hưng phấn) tự nhiên cho cơ thể, tác dụng thư giãn tinh thần, sảng khoái, dễ tươi cười.
Những ai không nên ăn củ dền
Củ dền cùng với các món ăn dinh dưỡng liên quan như củ dền luộc, nước ép...đã không còn quá xa lạ trong bữa ăn của người Việt. Củ dền mang lại nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe nhưng không phải ai cũng có thể ăn được.
Người bị sỏi thận hoặc có tiền sử sỏi thận: Việc ăn củ dền đỏ hoặc dùng nước ép của củ dền nhiều có thể gây tái phát hoặc khiến tình trạng sỏi thận trở nên nghiêm trọng hơn. Nguyên nhân là chất oxalate có trong củ dền đỏ có đặc tính như một chất kháng dinh dưỡng, góp phần hình thành nên sỏi thận.
Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi: Nhiều phụ huynh cho rằng nước ép củ dền đỏ có tác dụng bổ máu nên tốt với trẻ nhỏ, song đối tượng trẻ dưới 6 tháng tuổi lại không thích hợp. Đặc biệt, dùng củ dền đỏ kết hợp với sữa còn gây ngộ độc cho trẻ rất nguy hiểm.
Ngoài ra các chuyên gia cũng khuyên rằng bạn không nên pha nước ép củ dền đỏ với sữa. Nhiều người vì muốn nước ép củ dền đỏ có vị ngọt béo mà dùng sữa để pha thêm, tuy nhiên sự kết hợp này sẽ gây hại cho sức khỏe.
